İlik bağışında ürküten rakam

Dünyada yılda 60 bin ilik nakli gerçekleşiyor. Türkiye’de ise bu sayı sadece 3 bin civarında. Uzmanlara göre, en büyük problemlerden biri ise akraba dışında gönüllü verici bulamamak…

Nüfusa göre oranlanmış nakil sayıları bazında, gelişmiş ülkelerdeki nakil sayıları ile karşılaştırılarak hesaplandığında gerekli olabilecek nakil sayısının Türkiye’de yılda yaklaşık 4 bin kişiye Hematopoetik Kök Hücre Nakli (otolog+allojeneik) yapılması gerektiğini tahmin edildiğini ifade eden Türk Hematoloji Derneği Başkanı Prof. Dr. Teoman Soysal şöyle devam etti: ‘Ülkemizde halen ruhsatlı 60 hematopoetik kök hücre nakil merkezi mevcut ve bu sayı yıllar içinde giderek artmaktadır. 2013 yılı içerisinde yurt içi bilgi bankalarına ulaşan tarama başvuruları Ankara için 651, İstanbul için ise 489’dur. Türkiye’de de nakil sayıları artmaktadır. 2012 yılına gelindiğinde toplam 2500’ü aşmıştır, bunlardan %54.6’sı otolog kök hücre nakli, %34’ü allojenik kök hücre naklidir. 2013’ün sadece ilk 6 ayında 1500’e yakın nakil gerçekleşmiştir. 10 yıl önce 300 tane nakil yapılırken şu an yılda 3000 nakil yapıyoruz, ancak sayı yine de yeterli değil. Türk Hematoloji Derneği, üyelerinin de önerileri doğrultusunda, kendi hastaları için doku tiplendirmesi yapılan vericilerin, bu açıdan potansiyel olarak önemli bir kaynak oluşturabileceğini düşünmektedir. Bu amaçla derneğimiz kök hücre nakli için doku grubu bakılan tüm bireylerden kendi hastalarına uymadığı takdirde başka bir hastaya kullanılmak üzere gönüllü verici olmalarını özendirmeyi desteklemektedir’ dedi.

‘TÜRKİYE’DE BAĞIŞ ORANI 10 BİNDE 3’

Prof. Dr. Soysal, Türkiye’de yapılan nakillerle Avrupa ülkelerinde yapılan nakil başarılarının aynı olduğunu kaydetti. Türkiye’den artık kimseyi ilik nakil olmak için yurt dışına göndermediklerini anlatan Prof. Dr. Soysal, geçen yıl yaklaşık bin 200 kişinin dünya ilik bankasına başvurduğunu kaydetti. Dünyada kemik iliği kayıtlı bağış ortalamasının yüzde 1,7 olduğunu açıklayan Prof. Dr. Soysal şunları söyledi: ‘Bağış oranları Almanya ve Amerika’da yüzde 4, Güney Kıbrıs Rum Kesimi’nde ise yüzde 16. Türkiye’de ise bağış oranı 10 binde 3. 18 ile 55 yaş arası, en az 50 kg ağırlığındaki her sağlıklı kişi kök hücre vericisi olabilir. Bu koşulların sağlanması, kişinin belirli sağlık niteliklerini taşıdığı anlamına gelmektedir. Böylece yapılan bağış da nitelikli olacak ve doğal olarak hastaya yapılan kök hücre naklinin başarıyla sonuçlanma şansı yükselecektir. Bağış yapacak kişinin özellikle bulaşıcı hastalık, bağışıklık sistemi hastalıklarına sahip olmaması gerekmektedir’ dedi.

‘SORUN AKRABA DIŞI VERİCİ BULAMAMAK’

Prof. Dr. Soysal, nüfusu 80 milyon düzeyinde olan Almanya’da yılda 5 bin civarında nakil yapıldığını ifade ederek Türkiye nüfusuna göre yapılan nakillerin henüz istenen düzeyde olmadığını söyledi.

Prof. Dr. Soysal, dünyada 23 milyon 500 bin civarında kayıtlı verici ve 600 bin kordon kanı varken, Türkiye’de kayıtlı verici sayısının 37 bin, kordon kanının 765 düzeyinde olduğunu belirtti. Batılı ülkelerde başkasından yapılan nakillerin en az yarısının akraba dışı vericilerden sağlandığını kaydeden Prof. Dr. Soysal, Türkiye’de ise başkasından yapılan nakillerin yüzde 16’sının ancak akraba dışından yapılabildiğini belirtti. Bu rakamın artması halinde Türkiye’de de kemik iliği nakli sayılarının batıdaki gibi yüzde 50 seviyesine ulaşacağına dikkati çeken Prof. Dr. Soysal, “Sorunumuz akraba dışı verici bulamamaktan kaynaklanıyor. Eğer ben bir Alman vatandaşı olsaydım, Almanya’da yaşasaydım ve benim bir iliğe ihtiyacım olsaydı, bana oradaki hekimlerin ilik bulma olasılığı % 93’tü. Yurtdışında ortalama olarak başkasından yapılan nakillerin en az yarısı akraba dışı vericilerden sağlanabiliyor, oranlar bu şekilde” diye konuştu.

Prof. Dr. Soysal, Türkiye’deki verici ve nakil sayılarını artırmak için bir süre önce gündeme getirilen TÜRKKÖK Projesi’nin Sağlık Bakanlığı tarafından bir an önce hayata geçirilmesi gerektiğinin altını çizdi.