DNA’nın gizli kodları sayesinde yeni dönem başlıyor

Bilimadamları DNA’da genlerin nasıl çalıştığını belirleyen gizli kodları çözmeyi başardı. Bu sayede sinsi hastalık terimi literatürden kalkıyor.

Bilimadamlarının DNA içinde gizlenen kodları çözmesiyle hastalıkların tedavisini etkileyen yeni dönem başlıyor. ABD’li bilimadamı Andy Stergachis ve arkadaşlarının Science Dergisi’nde yayınlanan yeni çalışmasıyla DNA’nın bilinmeyen bir yüzü tanımlanmış oldu. Akşam Gazetesi’nde yer alan habere göre; İstanbul Bilim Üniversitesi Tıp Fakültesi Tıbbi Biyoloji ve Genetik Anabilim Dalı öğretim üyesi Doç. Dr. Veysel Sabri Hançer, bu gelişmeyle DNA’mızda bulunan genlerimizin nasıl çalıştıklarını daha iyi anlayabileceğimizi, hastalıklara ait tanı ve tedavi seçeneklerinin artacağını söyledi.

GENETİĞİN BİLGİLERİ VARDI 
DNA üzerinde bulunan genlerdeki kodlar, yaşamsal tüm faaliyetleri düzenliyor. Protein, enzim, hormon gibi ürünler genlerdeki ekson denen parçalardan üretiliyor. İntron denilen parçalar ise bu eksonların aralarına yerleşmiş, kodlama yapmayan dizilerdir. ‘Ekson, intron ve düzenleyici bölgelerden oluşan DNA, genetik kodları içeren bir kitaba benzetilebilir. İnsan genom projesi, kitabımızda kaç sayfa olduğunu, yaklaşık kaç kelime olduğunu, hangi harflerden kaçar tane olduğu bilgisini bize vermişti. Bir genin kodlama yapan bölgesi ile düzenlenme bölgesinin birbirinden fiziken ayrı olduğu varsayılıyordu.

CÜMLELERİ OKUMAYA BAŞLIYORUZ
Genetik kodlarımızı içeren DNA’mızda bulunan genlerimizin nasıl çalıştıklarını daha iyi anlayabileceğiz. Hastalıklara ait tanı ve tedavi seçenekleri artacaktır. Şu anki durumda açıklanamayan bazı durumlar olabilmektedir. Örneğin aynı mutasyonu taşıyan iki bireyden biri hasta olurken, diğeri sağlıklı olabiliyor. Yakın gelecekte şimdiye kadar bilinen veriler, düzenleyici görevi olan bu diziler ile birlikte değerlendirildiğinde cevabı verilemeyen soruların birçoğu muhtemelen verilebilecek. Özetle, ‘Artık kitaptaki cümleleri okumaya başlayacağız’.

SÜREÇ ÇÖZÜLDÜ
Genlerin çalışmasının düzenlenişinin, kodlama bölgesi dışındaki bölgeler yanında, bizzat genin içindeki dizilerle de (ekson ve intron) gerçekleştirildiği gösterilmiştir. Genlerdeki genetik bilginin proteine dönerken yaşadığı süreçte kırpılıp atılan intronların işlevsiz/gereksiz olmadığı tespit edilmiştir. Sonuçlar, bazı düzenleyici proteinlerin bu intronlara ve eksonlara bağlanarak, genin ne kadar çalışması gerektiğini göstermektedir.