Klinik veriler ticari sır olarak değerlendirilebilir mi?

Kanser genetiği alanında araştırmalar yürüten bir grup bilim adamı, European Journal of Human Genetics adlı dergide dün (31 Ekim 2012) çevrimiçi yayımlanan makalelerinde, meme kanserinin testine yönelik patentli ürünleri ile tekel konumuna sahip Myriad Genetics’in bugüne kadar elde ettiği tarama verilerini halka açık olarak sunmamasının etik olmadığını savundu.

“Genetik testlerdeki yeni ihtilaf: Klinik veriler ticari sır olarak değerlendirilebilir mi?”¹ başlığını taşıyan makalede, meme ve over kanserlerine yatkınlığın belirlenmesinde belirteç niteliği taşıyan BRCA1 ve BRCA2 genlerinin taranması konusunda ABD’de kendisini tek üretici konumuna taşıyan patentlere sahip Myriad Genetics‘in yılda yaklaşık bir milyon test gerçekleştirdiği belirtiliyor. Independent’in haberinde, 17. yılını dolduran firmanın 2004’e kadar sürdürdüğü veri paylaşımını farklı veri tabanı sistemlerinin birbiri ile uyuşmayan veri biçimleri kullanılıyor oluşunu bahane ederek sonlandırdığı, 2005’te ise elde ettiği tarama verilerini ticari sır olarak değerlendirme politikasını benimsediği ifade ediliyor.

Firma, yakın zamanda kaybedeceği patentlere yenilerini ekleme kaygısı güdüyor.

Makalede, bugüne kadar gerçekleştirdiği taramalar ile güçlü bir veri tabanına sahip olan firmanın, özellikle taşıdığı önem kesin olarak tespit edilemeyen varyantların (variants of unknown significance; VUS) analizi konusunda büyük bilgi birikimine sahip olduğu dile getiriliyor. Bu bilgi birikimi sayesinde, benzer testler gerçekleştiren diğer firmalar kendi testlerinde %20 ile %30 arasında değişen oranlarda VUS rapor ederken, Myriad Genetics’in testlerinde elde ettiği VUS oranının %3’lerde kaldığına dikkat çekiliyor.

Firmanın elde ettiği verileri paylaşmıyor oluşunun yakın zamanda kaybedeceği patentlere bu verileri kullanarak yenilerini ekleme kaygısından kaynaklandığını savunan araştırmacılar, Myriad Genetics gibi firmalarca tutulan özel veri tabanı kayıtlarının kişiselleştirilmiş tıbbın önünde engel teşkil ettiğini söylüyorlar. Araştırmacılar ayrıca, halka açık veri tabanlarının sağladığı yararlardan sonuna kadar faydalanan bu firmaların kendi verilerini paylaşmıyor oluşlarının etik olmadığını vurguluyorlar.

Kaynak:

1. Cook-Deegan R. et al., “The Next Controversy in Genetic Testing: Clinical Data as Trade Secrets?” [PDF; 166 KB], European Journal of Human Genetics (European Society of Human Genetics tarafından yayımlanan duyuruda derginin internet sitesinin New York, ABD’de bulunan sunucularında yakın zamanda yaşanan doğal afet durumu nedeni ile erişim problemi yaşandığından makalenin cilt, sayfa sayısı ve DOI gibi belirteçlere henüz sahip olmadığı ifade ediliyor).