Zamanında ilik bulunamadığı için hayatını kaybeden lösemi hastası Emir Efe Cömert’in durumu üzerine yeniden gündeme gelen ilik bankacılığının yetersizliği konusunda Sağlık Bakanlığı son noktayı koydu. Efe’nin ölümünde bir ihmal ya da hata olmadığını belirten Sağlık Bakanlığı Sağlık Hizmetleri Genel Müdür Yardımcısı ve Organ Nakli Ulusal Koordinatörü Dr. Arif Kapuağası, herhangi birinin ya da bir merkezin bu konuda suçlanamayacağını vurguladı. Kapuağası, çalışmaları devam eden Sağlık Bakanlığı’na bağlı kemik iliği bankası projesi olan TÜRKÖK’ün de (Türkiye Kök Hücre Koordinasyon Merkezi) yıl sonunda faaliyete geçeceği müjdesini verdi. Kuruluş maliyeti 20 milyon TL’yi bulan TÜRKÖK için Kızılay ile işbirliğine gidilecek ve ilk olarak gönüllü kan bağışçılarından yararlanılacak. İkinci aşamada ise kordon kanı bankacılığı için faaliyete geçilecek. 5 yılda 250-300 bin vericiye ulaşılması hedefleniyor.

Sponsorluk devreye girmeli

Öte yandan Türk Hematoloji Derneği Başkanı Prof. Dr. Teoman Ünsal ile Lösemi Lenfoma Miyelom Hastaları ve Araştırma Eğitim Birliği Başkanı Prof. Muhit Özcan, kemik iliği bankacılığının dünyada sponsorluklar ya da vakıflar eliyle yapıldığını belirterek “Bu devletin altından kalkabileceği bir iş değil. Vericiye yapılan ilk aşama testin maliyeti bile 200-300 TL. Düşünün ki yüzbinlere bu test yapılacak. Özel bir vakıf kurulmalı” dedi.

İşlemler elektronik ortamda

İstanbul Üniversitesi Kemik İliği Bankası Koordinatörü Prof. Dr. Fatma Oğuz Savran da iddialarla ilgili şöyle konuştu: Hastanın anne babasının raporu dosyalarda mevcut değil. Ama Efe için hiçbir zaman nakile gidecek kadar uyumlu verici bulamadık. Hangi banka verici bilgisini direkt hastayla paylaşır? İsrail ve Güney Afrika’ya mail atmış babası. Onlar da bize de cc koyarak yanıt yazmış; kurumunuzla iletişim halindeyiz size bilgi veremeyiz diye. Ayrıca anne babanın testinde yanlışlık varsa, o uyumlu verici nasıl bulunmuş? 3’ü İsrail biri Polonya’dan kısmi uyumlu donörler çıktı ama ileri tetkiklerinde tam uyumlu olmadığı anlaşıldı. 21 milyon vericiden tam uyumlu ilik çıkmadı maalesef.

Türkiye genelinde 15 merkez olacak

Efe gibi 418 çocuğun daha uygun ilik beklediğini belirten ve bu sıkıntıların yaşanmaması için gönüllü verici havuzunun yüksek olması gerektiğini vurgulayan Dr. Kapuağası, bunun için çalışmaları yürütülen TÜRKÖK projesinden ise umutla bahsetti: Dünyanın bütün ülkelerinde bu sıkıntı var. Bazen uygun donör bulmak 1 yılı bile geçiyor. Türkiye’de bizim yetkilendirdiğimiz iki banka var. Ankara ve İstanbul. Bu doku bilgi bankalarında 36 bin gönüllü verici havuzu var. Ama bunların çoğu bir vakaya uyum bulunduğunda gerçek verici olmuyor. “Ben Efe için gelmiştim, ben akrabam için gelmiştim” diyip vazgeçiyor. Bir gönüllü vericinin bankaya maliyeti 200 lira. Bu nedenle bilinçli gönüllüler için çalışmak gerekiyor. İşte TÜRKÖK ile bunu amaçlıyoruz. Kızılay ile protokol yapılacak. Kan gönüllü vericileri ile başlayacağız, daha sonra Türkiye genelinde 15 gönüllü verici merkezi kuracağız. Vatandaşın duyarlılığı çok önemli. Bir hasta için kendilerine ulaşıldığında yüzde 70-80 donör olabilecek bir kitle lazım. Bu nedenle Kızılay’ın 370 bin civarındaki sürekli kan bağışçıları ilk hedefimiz olacak.