Yeni sıtma aşısında canlı parazitler kullanılıyor

Amerika Birleşik Devletleri’ndeki araştırmacılar tarafından geliştirilen bir sıtma aşısının, ilk klinik deneylerde umut vadeden sonuçlar verdiği bildirildi.

Araştırmacılar, yaptıkları deneylerde, yüksek dozda kullanılan aşının 15 hastadan 12’sini sıtmaya karşı koruduğunu belirledi.

Bilimadamları, sıtmayla mücadele edebilmek için alışılmadık bir yöntem kullanıyor. Sıtmaya neden olan canlı ancak zayıflatılmış parazitler, bağışıklık kazanmaları için doğrudan hastalara enjekte ediliyor.

Yapılan deneylerin ilk sonuçları bilim dergisi Science’da yayımlandı.

Ulusal Sağlık Enstitüsü Aşı Araştırma Merkezi’nde araştırmayı yürüten ekibin başkanı Dr. Robert Seder, “Sonuçlar bizi heyecanlandırdı ancak şimdi bu başarıyı diğer deneylerde tekrarlamamız, geliştirmemiz ve daha fazla denek üzerinde uygulamamız gerekli” dedi.

Radyasyona maruz bırakılan sivrisineklerle temasın insanları sıtmaya karşı koruduğu uzun yıllardır biliniyor.

Ancak hastalığa karşı bağışıklık kazanmak için, uzun bir süreye yayılan dönemde binden fazla kez bu sivrisinekler tarafından ısırılmak gerekiyor. Bu nedenle bu yöntem, geniş kitleleri hastalığa karşı korumak için pratik bir uygulama olarak kabul edilmiyor.

Canlı ancak zayıflatılmış parazitler

BBC’nin haberine göre; Amerika Birleşik Devletleri merkezli Sanaria adlı biyoteknoloji şirketi, laboratuvarda üretilen sivrisinekleri radyasyona maruz bıraktıktan sonra sıtmaya neden olan parazitleri tamamen steril bir ortamda ayrıştırmayı başardı.

Bu canlı ama zayıflatılmış parazitler, daha sonra sayılarak ilaç şişelerine konularak saklanıyor ve ihtiyaç duyulduğunda doğrudan hastalara enjekte ediliyor.

Klinik deneylerin birinci aşamasında, araştırmacılar, daha önce sıtmaya yakalanmamış 57 gönüllü üzerinde çalıştılar.

Bu denek grubundaki 40 kişiye farklı dozlarda aşı uygulanırken 17 kişiye aşı verilmedi. Daha sonra tüm gönüllüler, sıtma mikrobu taşıyan sivrisineklerle temas ettirildi.

apılan tahliller, aşı uygulanmayan ya da düşük dozda aşı verilen deneklerin hemen hemen tamamının sıtmaya yakalandığını gösterdi.

Ancak en yüksek dozda aşı uygulanan 15 denekten sadece üçünün sıtmaya yakalandığı görüldü.

‘Dozaj önemli’

Dr. Robert Seder, “Geçmiş tecrübelerimiz, dozajın önemli olduğunu gösteriyordu. Bağışıklık için bir sivrisinek ısırığı gerekiyordu. Bu bulgular, gelecekte yapılacak çalışmalarda, aşımının dozunu ve ne sıklıkta kullanılması gerektiğini belirlememize yardımcı olacak. Şimdi yanıtını bulmamız gereken kritik soru, aşının uzun dönemlerde ve sıtmanın diğer türlerine karşı da etkili olup olmadığı” dedi.

Ancak Dr. Seder, aşının, deri altına yapılmak yerine doğrudan damardan yapılmasının gerekli olduğunu bunun da uygulamada zorluklar yaratabileceğini söyledi.

Halen farklı aşamalarda 20 sıtma aşısı için çalışmalar ve deneyler devam ediyor.

Bunlardan en ileri aşamada olanı GlaxoSmithKline tarafından geliştirilen ve üçüncü klinik deney aşamasına ulaşan RTS,S/AS01 adlı aşı. Bu aşının denemeleri Afrika’da 15 bin çocuk üzerinde devam ediyor.

Dünya Sağlık Örgütü’nün son verilerine göre, 2010 yılında tahmini219 milyon sıtma vakası görüldü ve yine tahminen 660 bin kişi sıtmadan yaşamını yitirdi.